07 juli 2024 • 16:50 door Jacques Malschaert
DORDRECHT – Tijdens het eerste zomerconcert van dit jaar presenteerde het Dordtse duo Karin Dolman (altviool) en Caecilia Boschman (piano) al weer hun derde CD, Voila Viola: Dutch Angle. De altviool stond zaterdagmiddag en -avond centraal. Daar kom ik nog op terug in een apart artikel.
3 x Cinderella
Na de cd’s Great Britain en Viva la France met uitsluitend Engelse en Franse componisten ligt er nu de cd ‘Dutch Angle’ met Nederlandse componisten. Het duo schroomt in hun repertoire-keuze niet om het avontuur op te zoeken met veel modern klassieke muziek, voor veel liefhebbers van klassieke muziek onterecht een nauwelijks ontgonnen gebied.
De altviool, hedendaagse klassieke muziek van Nederlandse componisten; drie Cinderella’s die met deze nieuwe CD uitgroeien tot een prachtige Assepoester.
In de Barok en de Klassieke romantische periode erna is relatief weinig geschreven voor de altviool als solo-instrument. Pas in de Twintigste Eeuw kwam daar verandering in. In de praktijk zien we dat muziek, oorspronkelijk geschreven voor viool of voor cello, geregeld wordt omgezet naar de altviool. Tijdens het laatste Bachfestival hoorden we een van de cellosuites van Bach uitgevoerd worden op de altviool. In Dutch Angle zijn twee stukken uit de 19eeeuw, oorspronkelijk bedoeld voor viool en piano, gearrangeerd door Karin Dolman.
Willem Kes
De in Dordrecht geboren Willem Kes (1856) startte zijn muzikale loopbaan in zijn geboortestad waar hij optrad met het Dordrechtsch Orkest en op jonge leeftijd directeur werd van de afdeling Toonkunst. In 1888 werd hij de eerste chef-dirigent van het Concertgebouworkest. Hij kreeg de opdracht om een nieuw orkest op te bouwen in een stad en land die die volgens Johannes Brahms nog niet veel voorstelde. Brahms kwam naar Amsterdam omdat hij er goed kon eten. Willem Kes bleef maar vijf jaar in Amsterdam, maar hij legde wel een fundament onder het Concertgebouworkest waar latere dirigenten als Willem Mengelberg en Bernard Haitink op konden voortbouwen. Als componist werkte Willem Kes schreef zijn vioolsonate vanuit een Laatromantische traditie. Met invloeden van Brahms, Schumann en Grieg. Zo ook zijn sonate voor viool en piano uit 1884, die Karin Dolman arrangeerde voor de altviool en piano. Het is ook het oudste stuk dat is opgenomen in de drie cd’s.
Dordts hoekje
Met hun keuze voor werken van de in Dordrecht geboren en getogen Willem Kes en Jan Willem Nelleke bleven Karin Dolman en Caecilia Boschman in de buurt. Jan Willem Nelleke woonde zelfs om de hoek bij Caecilia, in Sterrenburg. Dat uw recensent in datzelfde hoekje van de stad woonde en het talent van zijn buurmeisje van weleer al vroeg door de binnenmuur onderkende, berust op louter toeval…
De muziek van de Dordtenaren Kes en Nelleke staan niet alleen wat tijd het verst uit elkaar, ook muzikaal zijn de verschillen het grootst. De sonate van Kes begint met een relatief stevig allegro, uitgevoerd tijdens de cd-presentatie, gevolgd door een afwisselend rustiger en dan weer wat sneller tweede deel om af te sluiten in een allegro waarmee het ook begon. Een sonate die het verdient om vaker te worden uitgevoerd, wat overigens voor alle stukken geldt. Misschien dat deze cd eraan gaat bijdragen. Leunde Willem Kes zwaar op zijn Laatromantische tijdgenoten, Jan Willem Nelleke gaat zijn eigen weg. Het stuk ‘Sonate On the Beaten Track’ (2011/2012), speciaal geschreven voor Karin Dolman en Caecilia Boschman, mag dan wel een sonate genoemd worden, het heeft er niet veel weg van. Ok, het heeft vier delen, maar daar is alles ook mee gezegd. Het eerste deel ‘On the beaten track’ omschrijft Nelleke zelf als volgt: “Het eerste deel kent twee scherp contrasterende thema’s, de eerste hectisch en hoekig alsof je in een dwangbuis zit (nog eens versterkt door het meetikkende metronoom om de spelers ‘on the beaten track’ te houden), het tweede thema is harmonisch en sereen, alsof het een visioen van vrijheid belooft”. Voor het tweede deel, ‘A cat called Mouse’, liet Nelleke zich inspireren door een kinderboek van Salman Rushdy. Daarin danst een generaal met zijn eigen schaduw, die uiteindelijk zijn eigen weg gaat. In de muziek spelen altviool en piano een zelfde soort spel.
De cd bevat nog meer prachtige stukken, van de Belgische componist Joseph Ryelandt en de Limburger Carl Smulders.
De eerste twee albums met uitsluitend Engelse en Franse muziek hebben nu een opvolger gekregen, ‘Dutch Angle’. Opnieuw blijkt maar weer hoe mooi Cinderella altijd al was…
Geluisterd:
Karin Dolman en Caecilia Boschman: Voila Viola, dl. 3 Dutch Angle.Verkrijgbaar, net als de eerste twee cd’s, bij mijn favoriete winkel in Dordrecht:
Dordrecht Klassiek, Voorstraat 435 3311 CT Dordrecht